Stamcelresearch: één van de grote wetenschappelijke prioriteiten

Veel wetenschappers geloven dat in de toekomst van de geneeskunde stamcellen een heel belangrijke rol gaan spelen. Stamcellen zijn eigenlijk onze basiscellen. In de vroegste ontwikkeling zijn die in staat om alle weefsels te vormen die het menselijk lichaam heeft. Dat zijn meer dan 200 verschillende weefsels, van hartcellen tot rode bloedcellen, van een oogbol tot een lever. Maar niet alleen kunnen stamcellen zich tot weefsels ontwikkelen, ze kunnen ook beschadigingen aan weefsels en organen herstellen.

De stamcellen die al heel lang worden gebruikt in de geneeskunde zijn die uit het beenmerg, waarbij ze worden getransplanteerd bij leukemiepatiënten. Met chemotherapie worden eerst de zieke cellen uitgeschakeld. De nieuwe gezonde stamcellen uit het beenmerg vormen dan een nieuw bloedvormend systeem, dat de rest van het leven normaal functioneert. Sinds die toepassing van stamceltherapie is leukemie voor velen niet meer een dodelijke ziekte.

De gedachte is dat stamcellen voor een aantal andere buitengewoon ernstige aandoeningen succesvol kunnen worden ingezet. Een beschadiging van een stuk weefsel kan dan als het ware gerepareerd worden door stamcellen die op de plaats van de beschadiging worden ingespoten. Vanwege de capaciteit om zich te vermenigvuldigen en te ontwikkelen tot gespecialiseerde cellen kunnen ze de beschadiging herstellen.

Veelbelovende therapieën

Eén van de meest aansprekende therapieën waar stamcellen mogelijk veelbelovend kunnen zijn is die bij dwarslaesies. Hierbij is er een breuk ontstaan in het ruggenmerg, waardoor patiënten verlamd zijn. Het mechanisme is dan dat stamcellen geprogrammeerd worden tot zenuwcellen, zogenaamde tissue engineering, die de breuk herstellen. Maar ook andere aandoeningen waarbij ziek weefsel een rol speelt, zouden in theorie met stamceltherapie kunnen worden genezen. Recent is een tweetal veelbelovende toepassingen aangekondigd. Onderzoekers van de Universiteit van Texas hebben succesvol uit stamcellen cellen gekweekt die Insuline produceren. Dit bevindt zich nog in een laboratorium fase, maar het is heel goed denkbaar dat hier in de toekomst suikerziekte mee zou kunnen worden behandeld.

Een andere toepassing is veel dichterbij en wordt binnen een paar jaar geëffectueerd bij de mens. Het betreft de behandeling van een veel voorkomende oorzaak van blindheid. Dit zijn patiënten met zogenaamde Macula degeneratie, ongeveer 14 miljoen in Europa. Hierbij zijn er bepaalde pigment cellen te gronde gegaan met als gevolg blindheid. Engelse wetenschappers claimen binnen enkele jaren de eerste patiënten te kunnen injecteren met gezonde pigment cellen die uit stamcellen zijn gekweekt. Als dit lukt, betekent het dat miljoenen blinde mensen weer zullen kunnen zien. Misschien is zo’n aansprekend succes nodig om iedereen ervan te doordringen dat stamcelresearch de komende jaren 1 van de grote wetenschappelijke prioriteiten moet zijn.